Ουρακοτάγκος χρησιμοποιεί ιαματικό φυτό για να θεραπεύσει την πληγή του
Τον Ιούνιο του 2022 ο Ράκους, ένας αρσενικός ουρακοτάγκος της Σουμάτρας, τραυματίστηκε στο πρόσωπο, κάτω από το δεξί μάτι, προφανώς σε καυγά με κάποιον άλλον αρσενικό στο ερευνητικό κέντρο Σουάκ Μπαλιμπίνγκ, μια προστατευόμενη περιοχή του τροπικού βροχοδάσους της Ινδονησίας. Αυτό που έκανε τρεις ημέρες αργότερα ο 30χρονος Ράκους αιφνιδίασε τους επιστήμονες: τον είδαν να φροντίζει το τραύμα χρησιμοποιώντας ένα φυτό της περιοχής, γνωστό ως παυσίπονο αλλά και για την επούλωση πληγών χάρη στις αντιβακτηριδιακές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμυκητισιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητές του.
Είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται μια τέτοια συμπεριφορά σε έναν πίθηκο στο φυσικό περιβάλλον του, ανέφερε η επιστημονική ομάδα σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports.
Η Ιζαμπέλε Λάουμερ, ειδική στα πρωτεύοντα στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ της Γερμανίας και βασική συγγραφέας της μελέτης, ανέφερε ότι ο Ράκους ζει μαζί με άλλους 130 ουρακοτάγκους σε μια ζώνη του εθνικού πάρκου Γκουνούνγκ Λέουσερ της Ινδονησίας. Τρεις ημέρες μετά τον τραυματισμό του, το ζώο άρχισε να μασά τα φύλλα ενός φυτού, που οι ντόπιοι αποκαλούν Ακάρ Κούνινγκ (επιστημονική ονομασία Fibraurea tinctoria). Αλλά αντί να τα καταπιεί, άλειφε με τα δάχτυλά του την πληγή, μέχρι που την κάλυψε τελείως με τον πολτό του φυτού. Η πληγή δεν μολύνθηκε ποτέ. Πέντε ημέρες αργότερα, είχε κλείσει. Στις 15 ημέρες, δεν είχε απομείνει παρά μια αμυδρή ουλή. Το «φάρμακο» που χρησιμοποίησε ο Ράκους δεν είναι κάτι το «θαυματουργό» αφού χρησιμοποιείται επίσης στην παραδοσιακή ιατρική της ευρύτερης περιοχής, από την Κίνα μέχρι τη Νοτιοανατολική Ασία, κυρίως για την καταπολέμηση της ελονοσίας. Είναι όμως «η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση φροντίδας μιας πληγής από ένα άγριο ζώο, με ένα είδος φυτού που περιέχει ενεργές βιολογικές ουσίες», σημειώνουν οι ερευνητές.
Εφόσον επιβεβαιωθεί και από άλλες παρατηρήσεις, θα προστεθεί στην αυξανόμενη λίστα «αυτοθεραπείας» των ζώων, κυρίως των πρωτεύοντων. Τη δεκαετία του 1960 η διάσημη πρωτευοντολόγος Τζέιν Γκούνταλ είδε για πρώτη φορά χιμπατζήδες να τρώνε φύλλα που αργότερα διαπιστώθηκε ότι είχαν αντιπαρασιτικές ιδιότητες.
Μια τέτοια συμπεριφορά έχει επίσης παρατηθεί στους μπονόμπο και τους γορίλες, όπου τα ζώα επιλέγουν ποια φυτά θα φάνε. Πιο πρόσφατα, ερευνητές είδαν ουρακοτάγκους του Βόρνεο –που ζουν επίσης ελεύθεροι στη φύση– να μασούν τα φύλλα ενός φυτού και να τρίβουν με τον πολτό τα άκρα τους. Το ίδιο φυτό, η Dracenea cantleyi, χρησιμοποιείται από τους ιθαγενείς για να καταπραΰνουν τους πόνους των μυών και των αρθρώσεων.
Οι ερευνητές θεωρούν ότι η συμπεριφορά του Ράκους δεν ήταν τυχαία αλλά σκόπιμη, αφού ήταν κάτι που έκανε κατ’ επανάληψη και με προσοχή, απλώνοντας το «φάρμακο» σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματός του.
Η Δρ. Καρολίνε Σκούπλι, εξελικτική βιολόγος που συμμετείχε στη συγγραφή της μελέτης, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το ζώο να ανακάλυψε τυχαία τις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού. Ίσως, χωρίς να το επιδιώκει, να άγγιξε την πληγή με τα δάχτυλά του, που ήταν πασαλειμμένα με τον πολτό και να αισθάνθηκε στιγμιαία ανακούφιση. Έτσι, επανέλαβε την ίδια κίνηση πολλές φορές. Ο Ράκους όμως έφαγε και ένα μέρος του φυτού, κάτι που σπανίως κάνουν οι ουρακοτάγκοι της περιοχής. Ενδέχεται επομένως ο Ράκους να «έμαθε» αυτή τη συμπεριφορά από τη νηπιακή του ηλικία.
Ουρακοτάγκος σημαίνει «άνθρωπος του δάσους» στην ινδονησιακή και τη μαλαϊκή γλώσσα και αυτοί οι πίθηκοι είναι το μεγαλύτερο δενδρόβιο θηλαστικό του κόσμου. Έχουν προσαρμοστεί να ζουν στα δέντρα και η ζωή τους είναι πιο μοναχική σε σύγκριση με τους άλλους μεγάλους πιθήκους. Κοιμούνται και τρώνε φρούτα στην κορυφή των δέντρων και μετακινούνται αιωρούμενοι από κλαδί σε κλαδί. «Έχουν υψηλές γνωστικές ικανότητες, ιδίως στον τομέα της φυσικής γνώσης», είπε η Σκούπλι. «Είναι γνωστό ότι λύνουν προβλήματα. Αποκτούν τις δεξιότητές τους μέσω της παρατήρησης και οι δεξιότητες αυτές περνούν από γενιά σε γενιά. Ο πληθυσμός όπου έγινε αυτή η παρατήρηση είναι γνωστό ότι χρησιμοποιεί εργαλεία για διάφορους λόγους», πρόσθεσε.
