«Δορκάς» – Μια επιτύμβια στήλη δίνει το έναυσμα για μια σειρά δράσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά
Η επιτύμβια στήλη του 4ου αι. π. Χ., που αναπαριστά ανάγλυφα ένα αντρόγυνο σε μία σπάνια για την εποχή απόδοση συναισθημάτων, είναι το νέο έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Η επιτύμβια στήλη της Δορκάδος, όπως είναι το όνομα της νεκρής γυναίκας που κοιτά με βλέμμα γεμάτο αγάπη τον σύντροφό της, ο οποίος και της το ανταποδίδει, θα παρουσιαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά, την Τετάρτη 16 Μαρτίου, στις 6:00 μμ. Η εναρκτήρια εκδήλωση, που θα εγκαινιάσει η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, πλαισιώνει τις δράσεις τις οποίες διοργανώνει το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά για τον εορτασμό της Ημέρας της Γυναίκας, «σε μία περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της πανδημίας, αλλά και με επάλληλα φαινόμενα βίας κατά των γυναικών», όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων (ΕΦΑΠΝ).
«Πρόκειται για ένα έργο υψηλής επιστημονικής, καλλιτεχνικής και ιστορικής σημασίας. Το γλυπτό παραδόθηκε από ιδιώτη προς το μουσείο το 2020, ωστόσο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα εντάχθηκε στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, καθώς εκτιμήθηκε ότι τα οφέλη από την παρουσίασή του στο κοινό είναι πολλά. Αρχικά, γιατί προβάλλεται ως καλή πρακτική η ενέργεια του συμπολίτη μας, ο οποίος μόλις την εντόπισε σε οικία που περιήλθε στην ιδιοκτησία του και χωρίς να έχει καμία οικονομική αξίωση, επικοινώνησε αμέσως με την Αρχαιολογική Υπηρεσία για την παράδοσή της και, δεύτερον, γιατί εμπλουτίζεται η συλλογή των επιτύμβιων στηλών του Μουσείου με ένα νέο, εξαιρετικό έκθεμα», όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ανδρομάχη Καπετανοπούλου, αρχαιολόγος της ΕΦΠΝ.
Η επιτύμβια στήλη βρισκόταν στη σκοτεινή αποθήκη εγκαταλελειμμένης, ισόγειας, προσφυγικής κατοικίας στον Πειραιά. Ανακαλύφθηκε, ανάμεσα σε παλιά και άχρηστα αντικείμενα, από τον Νικόλαο Σεφεριάδη, όταν η οικία περιήλθε με κληρονομιά στην ιδιοκτησία του. Χωρίς δεύτερη σκέψη, ο κληρονόμος επικοινώνησε με την ΕΦΑΠΝ για την παράδοσή της. Η στήλη βρέθηκε σπασμένη σε δύο τμήματα και ακουμπισμένη στον τοίχο με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φαίνεται η ανάγλυφη παράστασή της. Η αποκάλυψη της παράστασης πλημμύρισε τη σκοτεινή αποθήκη με συναισθήματα χαράς και θαυμασμού των παρευρισκομένων, όπως τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση.
Η παράσταση του άνδρα και της γυναίκας, πιθανώς συζύγων, που απεικονίζει η στήλη δεν είναι συνηθισμένη για λόγους που εξηγεί η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Είναι μοναδικός ο τρόπος με τον οποίο ο γλύπτης απέδωσε την ένταση των συναισθημάτων που απορρέουν κατά τη σκηνή του αποχωρισμού ενός ζευγαριού. Στα επιτύμβια σήματα της εποχής αυτής συνηθίζεται να αποδίδονται οικογενειακές σκηνές αποχαιρετισμού ανάμεσα σε εκείνον που φεύγει και στα αγαπημένα του πρόσωπα, τη γυναίκα, τον σύζυγο, τους γονείς, τα παιδιά, ακόμα και την πιστή θεραπαινίδα της οικογένειας, με έντονη έκφραση συναισθημάτων. Επιπλέον, στην περίπτωση της στήλης της Δορκάδος εντυπωσιάζει ο τρόπος με τον οποίο η γυναίκα κοιτάζει τον σύντροφό της με αγάπη, τρυφερότητα και ερωτισμό στο βλέμμα. Κι εκείνος, όμως, ανταποκρίνεται με ανάλογο βλέμμα μέσα στο οποίο συμπυκνώνεται όλη η προηγούμενη κοινή τους ζωή και αναδύεται η υπόσχεση ότι θα ξανανταμώσουν στον άλλο κόσμο. Η μελέτη και ερμηνεία των αττικών επιτύμβιων σημάτων του 4ου αι. π.Χ. έχει μεγάλη σημασία καθώς σε αυτά αποτυπώνονται οι αντιλήψεις του Αθηναίου πολίτη για τη ζωή αλλά και για το επέκεινα», σημειώνει η Α. Καπετανοπούλου.
Απόσπασμα από άρθρο της Ελένης Μάρκου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
